Tarłów – cmentarz żydowski

Cmentarz powstał zapewne jeszcze przed 1609 rokiem. Zajmuje powierzchnię 2 mórg. Oddzielony od zabudowy Tarłowa wolno płynącą rzeczką i jej rozlewiskami. Droga do niego wiodła groblą. Dziś wygląda to zdecydowanie inaczej. Zabudowa przeniosła się w okolice cmentarza. Na tyłach cmentarza pojawiła się droga, teraz już nawet wyasfaltowana. Nie zachowały się żadne ślady dawnego ogrodzenia. Wyrosły drzewa tworząc na terenie cmentarza las. Z macew ocalała tylko jedna. Być może posiadała kiedyś napisy.

Obrazek


Pokaż Judaika na większej mapie

Obrazek

Przez cmentarz przebiega droga do jednego z sąsiadujących z nim gospodarstw. Także ścieżka przecina go na ukos.

Obrazek

Na tej właśnie ścieżce spotkałem mężczyznę, którego zapytałem czy rzeczywiście ta płyta, którą widziałem jest jedyną. Potwierdził ale też dodał, że jeszcze 30 lat wcześniej macew na cmentarzu było dużo. Zostały zabrane przez okolicznych gospodarzy w celach budowlanych. Najczęściej do budowy wejść do obór.

Poniżej zdjęcie z dawnej grobli po której prowadziła droga cmentarna od co najmniej XVII wieku zrobione w kierunku cmentarza.

Obrazek
Zdjęcia z dnia 27.03.2011 r.

Na stronie Wirtualnego Sztetlu poświęconej cmentarzowi w Tarłowie znajduje się stare zdjęcie cmentarza z lasem macew na nim stojących.

Synagoga

Obecność Żydów Tarłowie sięga poza wiek XVI. Z dokumentów wynika, że w wieku XVI posiadali oni synagogę w obrębie murów miejskich, przy rynku. Na pewno w 1617 budynek ten już nie istniał. W tym bowiem roku otrzymali tarłowscy Żydzi od Mikołaja Oleśnickiego przywilej budowy murowanej synagogi. Być może przywilej ten tak jak w przypadku Kazimierza Dolnego był reakcją na prośbę Żydów złożoną wiele lat wcześniej. Ale tego nie wiemy. Z kolejnego przywileju, z roku 1665 dowiedzieć się można, że Żydzi w Tarłowie posiadali synagogę, kirkut, cheder, mykwę, budynek na terenie kirkutu oraz „dom doktorski” (wie ktoś może co tym mianem określono?). W roku 1770 Tarłów ogarnął żywioł ognia. Pochłonął 102 budynki, w tym synagogę i murowany dom rabina.

Obrazek

Odbudowy synagogi dokonano przed 1786 roku. Budynek podstawowy powstał z miejscowego wapienia. Nakryty był dachem łamanym polskim. Do kamiennego budynku dobudowano drewniany babiniec, który do dziś się nie zachował. Zniszczenie budynku nastąpiło w roku 1915. Padł on ofiarą ostrzału artyleryjskiego. W 1934 roku powstały plany odbudowy ale do wybuchu II wojny światowej nie przystąpiono do odbudowy. Ponownie pomysł odbudowy pojawił się w latach osiemdziesiątych XX wieku. Miał tu powstać nowy Dom Kultury. I tego pomysłu jednak nie zrealizowano. Obecnie teren otaczający synagogę jest częściowo ogrodzony. W ścianach dawnej synagogi rosną zaś drzewa.

Obrazek

Obrazek

Obrazek
Zdjęcia z dnia 08.05.2010 r.

Dodaj komentarz